مردم با حوادث سختی که زندگی شان را تغییر می دهد مثل مرگ عزیزان، از دست دادن شغل ، بیماری جدی ، حوادث طبیعی مثل سیل و زلزله و دیگر حوادث آسیب زا چگونه برخورد می کنند؟ موارد فوق مثالهایی هستند از تجربه های بسیار چالش برانگیز زندگی . خیلی از افراد در این موقعیت ها واکنشهای هیجانی شدید مثل افسردگی، درماندگی، و یا احساس بلاتکلیفی نشان می دهند. سوال مهم این است که گرچه افراد بطور معمول در طی زندگی با موقعیت هایی مشکل که مسیر زندگیشان را تغییر می دهد، مناسب برخورد می کنند، چه چیز سبب میشود در مواجهه با بحران ها اینگونه رفتار کنند؟

پاسخ این است"این واکنش به دلیل میزان تاب آوری است".

تاب آوری چیست؟

تاب آوری جریان سازگاری خوب و انعطاف پذیری در رویارویی با سختی ، ضربه روحی، مصیبت ، تهدید یا حوادث شدید استرس زا مثل مشکلات خانوادگی ، ارتباط عاطفی ، مشکلات جدی سلامتی یا فشارهای مالی و موقعیت شغلی است .

تاب آوری یعنی این که از تجربه های سخت زندگی " تندرست" بیرون بیایید.

تحقیقات نشان می دهند که تاب آوری امری عادی و معمول است نه امری فوق العاده و شگفت انگیز. مردم بطور معمول تاب آوری را ازخود نشان می دهند. مثال ساده آن روبرو شدن افراد با حوادثی مثل جنگ، زلزله و... است که تلاش می کنند زندگی خود را دوباره بسازند. انعطاف پذیر بودن به معنای این که فرد سختی یا استرسی را تجربه نمی کند نیست، درد عاطفی و غم و اندوه در افرادی که از بیماری یا مصیبتی در زندگی رنج می برند مشترک است. تفاوت در شکل مواجه شدن و واکنش نشان دادن به آن است. توجه به این نکته لازم است که تاب آوری یک صفت و ویژگی نیست که بعضی داشته باشند و بعضی نداشته باشند، بلکه رفتارها ، افکار ، و واکنشهایی است که می تواند در طی زندگی یاد گرفته شود و در هر کس پرورش یابد.

عوامل موثر در  تاب آوری :

مطالعات زیادی نشان می دهند که عامل اولیه در تاب آوری مراقبت و حمایت از روابط درون و بیرون از خانواده است. روابطی که اعتماد و عشق ایجاد کند، الگو سازی کند و اعتماد را تقویت کند، به تاب آوری و انعطاف پذیری افراد کمک می کند. عوامل دیگر عبارتند از :

• توانایی داشتن برنامه واقعی در زندگی و قدم برداشتن برای رسیدن به آنها.
• داشتن نگاه مثبت به خود و اعتماد داشتن به توانایی و قدرت فردی.
• داشتن مهارتهای ارتباطی و حل مساله
• داشتن توانایی مدیریت احساسات قوی و هیجانات ناگهانی.

همه اینها عواملی هستند که هر کس می تواند در خودش بوجود آورد. 

استراتژیها و راهکارهای پرورش انعطاف پذیری:

پرورش تاب آوری امری شخصی است . همه در موقعیت های استرس زا و مصیبت های زندگی یکسان واکنش نشان نمی دهند. روشی که در یک فرد اثر می کند لزوما در دیگر افراد نیز اثر نخواهد داشت. افراد از راهکارهای متنوعی استفاده می کنند. بعضی از این  تنوع ها ممکن است به خاطر تفاوتهای فرهنگی باشد. فرهنگ یک جامعه یا گروه می تواند در چگونگی برخورد با احساسات ، و رفتار افراد آن جامعه در سختی ها اثر بگذارد. با رشد تنوع فرهنگی ، مردم دسترسی بیشتری به روشهای مختلف افزایش و پرورش تاب آوری دارند. روشهای ارائه شده در ذیل برای ایجاد نقطه آغازی در پیدا کردن و پرورش راهکارهای خودتان است .

روش پرورش انعطاف پذیری :

• ارتباط برقرار کنید:  ارتباط خوب با افراد نزدیک خانواده ، دوستان، و دیگران دارای اهمیت می باشد. پذیرش و حمایت از کسانی که از شما مراقبت می کنند و به شما اهمیت می دهند تاب آوری را تقویت می کند. برای بعضی افراد فعال بودن در گروههای مدنی، گروههای مذهبی، یا گروه های محلی دیگر حمایت اجتماعی ایجاد می کند ومی تواند در آنها امید را پرورش دهد. کمک کردن به دیگران زمانی که نیاز به کمک دارند برای فرد کمک کننده نیز سودمند ست .

• از نگاه به بحران به عنوان مشکل غیر قابل عبور، پرهیز کنید:  شما نمی توانید این واقعیت را تغییر دهید که حوادث واقعا استرس آور اتفاق می افتند ، اما می توانید چگونگی تفسیر و نحوه پاسخ به این حوادث را تغییر دهید. سعی کنید به این که چطور ممکن است شرایط در آینده کمی بهتر باشد، نگاه کنید . به هر راه زیرکانه ای که می تواند در شما احساس بهتری برای مقابله با شرایط دشوار ایجاد کند ، توجه کنید.

• بپذیرید که تغییر بخشی از زندگی است : اهداف خاص ممکن است نتیجه قابل حصول شرایط نامطلوب باشند. پذیرفتن شرایطی که نمی توانند تغییر یابند ، می تواند به شما کمک کند تا بر شرایطی که می توانید تغییر دهید تمرکز کنید.

• به سوی اهداف خود حرکت کنید:  اهداف واقعی بسازید . برای رسیدن به آن برنامه ریزی کنید (حتی اگر دستاورد کوچکی بنظر بیاید)، این کار کمک می کند که به سمت اهداف خود حرکت کنید. به جای تمرکز بر کارهایی که بنظر می رسد دست نایافتنی است ، از خودتان سوال کنید " امروز چه کاری می توانم انجام بدهم که به حرکت برنامه ریزی شده برای رسیدن به هدفم کمک کند؟"

• دنبال فرصتهایی برای خود–اکتشافی بگردید:  خودنگری اغلب باعث میشود افراد در مورد خودشان چیزهایی یاد بگیرند و ممکن است بفهمند به خاطر درگیر بودن با فقدان ها در برخی زمینه ها رشد کرده اند. بسیاری از افرادی که شرایط سخت و حوادث ناگوار را تجربه کرده اند، روابط بهتر، احساس قدرت بیشتر( حتی وقتی احساس آسیب پذیری می کنند)، افزایش حس خود- ارزشمندی ، رشد روحی بیشتر، و قدردانی بیشتر از زندگی را گزارش می دهند.

• نگاه مثبت به خود را پرورش دهید:  اعتماد به توانایی خود در حل مسائل و اعتماد داشتن به هوش طبیعی خودتان به پرورش تاب آوری کمک می کند.

• امور را دریک چشم انداز مدنظر قرار دهید:  حتی وقتی با حوادث بسیار دردناک مواجه می شوید، تلاش کنید به موقعیت استرس زا در چارچوبی گسترده تر نگاه کنید و یک چشم انداز بلندمدت را در نظر بگیرید. یک چشم انداز خوش بینانه شما را قادر می سازد که این انتظار را داشته باشید که وقایع خوب در زندگی تان اتفاق خواهند افتاد. تلاش کنید بجای ترس از چیزهایی که نگرانتان می کند، آنچه را می خواهید تجسم کنید.

• از خودتان مراقبت کنید:  به نیازها و احساسات خود توجه کنید. به فعالیتهایی بپردازید که از آن لذت می برید و آرامش می یابید. بطور منظم ورزش کنید. از خودتان مراقبت کنید و به خودتان کمک کنید که ذهن و بدنتان را برای رفتار با موقعیتهایی که نیاز به تاب آوری دارد ، آماده کنید .

• بدنبال راه های اضافه برای تقویت تاب آوری باشید : به عنوان  مثال بسیاری از افراد در مورد عمیق ترین افکار و احساسات خود در رابطه با حوادث استرس زا، "ژورنال نویسی" می کنند. تمرینهایی روحانی و مدی تیشن به بعضی افراد در بازگرداندن و ایجاد ارتباط با امید کمک می کند و.... پس راه های مناسب خود را برای تقویت تاب آوری جستجو کنید و درخود پرورش دهید.  

تاب آور بمانید :

 تاب آوری دربرگیرنده انعطاف پذیر بودن و داشتن توازن در زندگی است ، درحالی که با موقعیت های استرس زا و حوادث آسیب زننده مواجه می شوید. این وضعیت به طرق مختلف امکان پذیر می شود مثل این که :

• به خودتان اجازه دهید که هیجانات شدید را تجربه کنید ، و همچنین متوجه باشید و در خود درک کنید که چه زمانی نیاز هست برای ادامه عملکرد درست از آنها اجتناب کنید.

• پیش بروید و برای مواجهه با مشکلات و دیدن نیازها و الزامات زندگی روزمره عمل کنید، و عقب بکشید و برای دوباره انرژی گرفتن استراحت کنید.

• با عزیزان برای بدست آوردن حمایت ، تشویق و همچنین پرورش خودتان وقت بگذرانید.

• به خودتان و دیگران اعتماد و تکیه کنید.

مطالب ارائه شده مجموعه ای ازمسائل مورد نیاز برای پرورش تاب آوری است و طبیعتا کسی که با مشکلاتی روبرو است که نیازمند تاب آوری است ، لازم است برای کسب مهارتهای افزایش و فراگیری راههای منحصر بفرد خود برای تقویت تاب آوری و انعطاف پذیری از متخصص کمک بگیرید. همچنین می توانید از برنامه خودیاری "جزوه کار مهارتهای تاب آوری" استفاده کنید.

 مهناز مرادی" مشاور- زوج درمانگر"

مطالب و ویدئوهای ما را در صفحه اینستاگرام مرکز دنبال کنید

#sahiandish_moshavere