معنای لغوی مرزبندی، مشخص کردن محدوده یا وسعت و حوزه هر چیزی است . در روابط بین فردی این مرزبندی شامل حدودی است که افراد می توانند از یکدیگر درخواست و انتظاری داشته باشند، یا مسئولیتی را در قبال یکدیگربه عهده بگیرند یا نگیرند. این مرز بندی می تواند سالم و یا ناسالم یا به عبارتی مرزبندی محکم، انعظاف پذیر، و سلامت  و یا ضعیف و غیرمنعطف باشد.

در رابطه بین دو نفر، با توجه به اهمیت حفظ و نگهداری مرزهای شخصی محکم، سوالات زیادی مطرح می شود، مثل این که واقعا مرزهای شخصی چه هستند؟ چطور آنها را بسازیم و حفظ کنیم؟ و چقدر اهمیت دارند؟

می توان گفت مرزبندی های شخصی وقتی محکم و در عین انعطاف پذیری باثبات باشند، هیجانات سالمی در افراد ایجاد می کند که می توانید براساس آنها با افراد نزدیگ زندگی تان با اعتماد به نفس ارتباط برقرار کنید.

اجازه دهید ابتدا با طرح چند سوال به منظور روشن شدن مرزبندیهای شخصی خودتان وارد موضوع شویم:

• آیا تا کنون احساس کرده اید که افرادی از شما و احساسات شما برای رسیدن به خواستهای خودشان سوءاستفاده می کنند؟
• آیا تا به حال احساس کرده اید دائما باید نزدیکانتان را نجات دهید و برای حل مشکلاتشان هر کاری انجام دهید؟
• آیا متوجه شده اید که مجبورید دائم به بحث و جدلهای بی محتوا برای اثبات خود بپردازید؟
• آیا خود را اینگونه می شناسید که به خیلی زود به افراد جذب می شوید و روی او سرمایه گذاری عاطفی می کنید، بی توجه به این که چه مدت زمانی است که او را می شناسید؟
• آیا احساس می کنید در روابط شما همه چیز همواره یا شگفت انگیز است یا وحشتناک، بدون این که اتفاق خاصی وجود داشته باشد؟ یا در رابطه خود هر چند ماه یکبار از الگوی قهر/آشتی، پیروی می کنید؟
• آیا به دیگران میگویید چقدراز رویا متنفر هستید ، درحالیکه بنظر میرسد که همیشه وسط آن گیر کرده اید؟
• آیا وقت زیادی را صرف دفاع از خود می کنید، برای چیزهایی که تقصیرشما نیست؟
  اگر پاسخ شما به چندتا از سوالهای بالا " بله " است ، احتمالا مرزبندی شخصی ضعیفی در روابط خود ایجاد کرده اید. اگر پاسخ شما به بیشتر یا همه سوالها " بله " محکمی است ، نه تنها مشکلی اساسی در مرزبندی های شخصی در روابطتتان دارید، بلکه احتمالا مشکلات فردی دیگری نیز در زندگی خود دارید.

در بیان مرزبندی های شخصی می توان گفت، مرزبندی شخصی سالم = به عهده گرفتن مسئولیت رفتار و احساسات خود ، و سرباز زدن از به عهده گرفتن مسئولیت رفتار و احساسات دیگران .

افرادی که مرزبندی های ضعیفی دارند ، معمولا دو دسته هستند:

• 
  دسته ای که بیش از حد در مورد رفتار و احساسات دیگران احساس مسئولیت می کنند.
  • دسته ای که انتظار دارند دیگران بیش از حد نسبت به رفتار و احساسات ایشان احساس مسئولیت کنند و جوابگو باشند.

جالب توجه است که این دو دسته افراد اغلب در روابط یکدیگر را جذب می کنند.

جملات زیر مثالهایی از مرزبندی های ضعیف هستند.

• " تو نمی تونی با دوستانت بدون من بیرون بروی. می دانی که من چقدر حسودم. باید با من در خانه بمانی
• " معذرت می خوام دوستان، نمی تونم امشب باهاتون بیرون بیام. دوست دخترم/پسرم واقعا وقتی بدون اون بیرون میرم ، عصبانی میشه".
• " همکارم خنگ و احمقه و من همیشه دیر به قرارهایم میرسم چون باید براش توضیح بدم چطور کارهاشو انجام بده".
• "من دوست داشتم شغلی را که در شهر دیگری پیدا کرده بودم، بپذیرم. اما مادرم هیچوقت من را به خاطر نقل مکان به جایی دور نخواهد بخشید".
• "می توانم باهات قرار ملاقات بگذارم اما به دوستم سیندی نگو. او وقتی من دوست پسر دارم و او ندارد حسودیش میشود".

در هریک از موارد بالا ، فرد یا مسئولیت رفتار و احساساتی را به عهده می گیرد که به او مربوط نمی شود، یا انتظار دارد که دیگری مسئولیت احساس و رفتار او را به عهده بگیرد.
پذیرفتن مسئولیت رفتار خود و سرزنش نکردن دیگران ، دو رکن اساسی عزت نفس است . افراد دارای عزت نفس بالا، مرزبندی های محکمی دارند. لذا تمرین مرزبندی های شخصی، یکی از راه های ایجاد عزت نفس است .

روش دیگر برای شناختن نوع مرزبندی شخصی، زمانی است که حوزه های مبهم و تاریکی در مورد مسئولیت رفتار و احساستان وجود دارد. حوزه هایی که بطور شفاف مشخص نیست چه کسی مسئول است؟ تقصیر یا خطای هرکس چیست؟ چرا ؟ و باید چه کار کرد؟ در چنین وضعیتی، می توان دید که نمی توانید هویت جامعی برای خود ایجاد کنید.

به عنوان مثال، اگر واقعا ورزش می کنید، اما همیشه مربی خود رابرای عدم پیشرفتتان سرزنش می کنید، یا احساس گناه می کنید که به کلاس می روید و همسرتان در خانه تنها می ماند، شما این جنبه از هویت خود، یعنی مرزبندی محکم را ندارید.  ورزش، کاری که برای خودتان انجام دهید نیست، بلکه ابزاری برای بازی تایید اجتماعی است. این یعنی نیازمندی و وابستگی به تایید بیرونی که باعث میشود عزت نفس شما پایین بیاید و رفتارتان را غیر جذاب می کند.

 مهناز مرادی "مشاور- زوج درمانگر"

مطالب و ویدئو های ما را در صفحه اینستاگرام مرکز دنبال کنید

sahiandish_moshavere#